Allaha hamd, Pygamberimiz Muhammede salat we salam bolsun.

Sorag: Esselämu aleýkum. Halk arasynda Safar aýy agyr aý diýip ynanç bar. Bu aý agyr diýip, sadaka baryn berýärler. Bu barada hadyslarda we alymlar näme diýýärler?

Jogap: Waleýkum esseläm we rahmetullahi we berekatuh.

Pygamberimiz (sallallahu aleýhi we sellem) Sahyh Buharide we Sahyh Muslim hadys kitaplarynda geçen hadysynda şeýle diýdi:

لا عدوى ولا طيرة ولا هامة ولا صفر

“Adwe ýokdur. Tyýere ýokdur. el-Hame ýokdur. Safar ýokdur.”¹

Adwe: Hassalygyň bir kişiden başga birine, bir haýwandan başga bir haýwana, bir ýerden başga bir ýere geçip, ýokuşmagy diýmekdir.

Bilişimiz ýaly hassalyk, keselli kişiden sagdyn kişä, keselli haýwandan sagdyn janla geçip, ýokuşyp bilýändir. Pygamberimiziň (sallallahu aleýhi we sellem) inkär edeni bu däldir.

Jähiliýýe araplary keseliň Allahyň islegi we takdyry bolmasada başga kişä geçip-ýokuşyp biljegine ynanýardylar.

Pygamberimiziň (sallallahu aleýhi we sellem) inkär edeni, şol jähiliýýe araplaryň batyl-ýalan ynançlarydyr.

Tyýere: Yrym etmek. Mahlukatdan käbir zatlaryň şowsuzlyk, bela-beter getirip biljegine ynanmak ýagny yrym etmekdir.

el-Hame: Baýguş diýilýän guşdyr. Jähiliýýe zamanasyndaky araplardan biriniň öýüne baýguş gonsa, başyna bela-beter getirjegine ynanyp, yrym ederdi.“Meniň ýa-da maşgalamdan biriniň öljegini habar berýär” diýerlerdi.

Safar: Bu safar aýydyr. Jähiliýýe araplary bu aýyň agyr aýdygyna, bela-beter, şowsuzlyk getirýän aýdygyna ynanýardylar. Hatda olar bu aýda toý etmezdiler, ýolagçylyga çykmazdylar, söwda-satyk etmezdiler.

Käbir araplar bolsa, safar diýip, adamyň garnynda emele gelýän we başga bir kişä geçýän kesel diýip, ynanýardylar.

Pygamberimiz (sallallahu aleýhi we sellem) bu batyl ynançlaryň ählisini inkär etdi we Safar aýynyň, Allah Tagalaň beýleki aýlary ýaly aýdygyny beýan etdi.

Zamanamyzda bolsa, käbir kişiler Safar aýy barada:

Bu aý agyr we bela-beterleriň inýän aýydyr. Safar aýynyň ahyrky çarşenbe güni 320 müň bela inýär. Bu gün ýylyň iň agyr günüdir. Ol gün kesellileriň ýagdaýy has agyrlaşýar. Ol gün belli bir rekat namaz kylsaň, sadaka berseň, Allah Tagala ony ol belalardan gorajakdyr diýýärler. Bulardan başgada Safar aýy barada dürli batyl, toslama we bidgat bolan zatlara ynanýarlar.

Bu batyl ynançlar we bidgatlar ýurtdan-ýurda üýtgeýär.

Hadysdan görüşümiz ýaly bu ynançlaryň ählisi Yslamyň gadagan eden we jähiliýýe araplardan galan yrymlardyr.

Pygamberimiz (sallallahu aleýhi we sellem) bular ýaly batyl yrymlaryň ählisini inkär edendir.

Pygamberimiz (sallallahu aleýhi we sellem) yrym hakda:

الطيرة شرك الطيرة شرك

“Yrym şirkdir, yrym şirkdir”²diýýär.

Belli bir wagtda, günde, aýda nämeleriň inýänligi diňe Allah Tagalaň bilýän ylymydyr. Bu baradaky ylymy biz diňe Kuran-Kerimiň we sahyh hadyslaryň üsti bilen bilip bileris.

Allah Tagalaň ähli günleri we aýlary päkdir.

Ynsanlaryň başlaryna gelýän zatlar, öz edýän amallary zerarlydyr we Allah Tagalaň takdyrydyr.

Allah Tagala Kuran-Kerimde bu barada şeýle diýýär:

وَمَا أَصَابَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَن كَثِيرٍ

“Başyňyza gelen islendik bir betbagtçylyk öz elleriňiz bilen eden etmişleriňiz zerarlydyr. (Şoňa garamazdan) Allah (günäkärleriň) köpüsiniň günäsini geçýändir.”³

Allaha hamd, Pygamberimiz Muhammede salat we salam bolsun.