Allaha hamd, Pygamberimiz Muhammede salat we salam bolsun.

Sorag: Esselämu aleýkum! Ýüzärlik ýakyp - tüsseletmek, tütetmek Türkmen halkynyň däbi boýunça giňden ýaýran. Bu barada mübärek Yslam dinimiz näme diýýär? Ýa-da medisinada subutnamalar barmy?

Jogap: Waleýkum esseläm we rahmetullahi we barakatuh.

Halkymyzyň içinde giňden ýaýran adatlaryň biri hem ýüzärlik tütetmekdir. Käbirlerimiz näme üçin ýüzärlik tütedilýänliginiň sebäbini bilýän bolsa, käbirlerimiz bilýän däldir. Käbir kişiler bolsa, öýüň bir çüňkünde ýüzärlik asylyp goýulsa, göz-dilden goraýanlygyna ynanýarlar. Başgalary bolsa, ýüzärlik tütedilen ýere bereket geler, al-arwahlar, jynlar gider diýen ýaly zatlara we başgada şuňa meňzeş dürli yrymlara ynanýarlar.

Ýüzärlik tütetmek nämäni aňladýar, näme üçin köneden bäri halk içinde bu däp saklanyp galypdyr? Halk näme maksat bilen bu ösümligi ulanypdyr? Hakykatdan hem ýüzärlik tütedilen öýde bereket köpelip, göz-dilden goraýarmy!?

Ýeke-ýekeden bu soraglara jogap bereliň!

Öýde ýüzärlik asyp goýsaň gözden dilden goraýarmy?

Jogap: Göz degmegi hakdyr. Gözüň degýänligi barada Kuran-Kerimde we Sahyh hadyslarda habar berilendir. Göz degmek kişini öldürip biljek derejede täsirlidir. Şonuň üçin Pygamberimiz (sallallahu aleýhi we sellem) göz-dilden goranmak üçin haýsy aýat, dogalary okamalydygyny bize öwredip gidendir. Gözden -dilden goranmak isleýän kişi şol aýat we dogalary okamalydyr.

Dinimizde-de göz-dilden goranmak üçin agaç, ot, ýüp, mata, daş, balyk gulak, süňk, şah ýaly zatlary asmak şirk hasaplanyp haram edilendir. Şol sebäpli hem ýüzärligiň göz-dilden goraýanlygyna ýa-da gorajakdygyna ynanmak şirkdir. Çünki Allaha sygynyp aýat we doga okalmaly ýerde ota, daşa, ýüpe, süňke sygynmak we onuň seni gorajakdygyna ynanmak şirkdir.

Ýüzärlik tütetmek jynlardan goraýarmy?

Jynlar dünýäsi hakdyr. Allah Tagala aýatda:

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ

“Men jynlary we ynsanlary diňe maňa ybadat etsinler diýip, ýaratdym” ¹diýýär.Allah Tagala ynsan ogluny ýaradyşy ýaly jynlary hem ýaradanyny bize habar berýär.

Jynlaryň musulmany we kapyry bardyr. Kapyr jynlar şeýtana ýardam edip, ynsan ogluna zyýan berip bilerler. Ony gorkuzyp bilerler. Hatda bedenine girip ýa-da öýüne gelip mussalat bolup biler. Şonuň üçin hem Pygamberimiz (sallallahu aleýhi we sellem) bize: Jyndan, şeýtandan goranmak üçin öýlerimizde Bakara süresini okamagy, hususanam aýatul-kürsi, feläk, nas sürelerini okamagy öwredendir.

Şol sebäpli hem jyndan, şeýtandan gorar niýeti bilen öýde ýüzärlik tütetmek edil göz degmek meselesinde aýdyşymyz ýaly şirk bolar.

Ýüzärlik tütedilen ýere bereket getirýärmi?

Bereket diýmek: Bir zadyň bol we dowamly bolmagy diýmekdir. Berekediniň köpelmegini isleýän adam halal ýaşap haramdan gaçmalydyr. Gazanjyna haram goşmakdan ägä bolmalydyr. Çünki gazanjyňa haram bulaşsa, bereket bolmaz. Haçanda Allah Tagalaň buýruşy ýaly öz zähmediň bilen alyn-deriň bilen halal gazanç etseň şonda mal-mülkiňde bereket bolar. Öýlerde namaz kylyp, kuran okalyp Allah Tagala ýatlanyp dursa we başgada Allah Tagalanyň razy boljak amallary edilip dursa, şonda öýümizde, işimizde bereket bolar. Esasy bellemeli zat bolsa, bereket Allahyň elindedir. Mal-mülküniň bereketli bol bolmagyny isleýän kişi Allaha doga-dileg edip, Robbinden bereket dilemelidir.

Bu yrymlaryň asly ýok we dine ters bolsa, onda näme üçin halk içinde ýüzärlik tütedilýär!

Jogap: Ýüzärlik köneden bäri tütedilmeginiň sebäbi saglyk we arassaçylyk bilen baglanşyklydyr! Könelerimiziň aýdyşy ýaly ýüzärlik otunyň asyl ady ýüzdärlikdir, ýagny ýüz derde däri-dermandyr. Wagtyň geçmegi bilen dile agyr gelýänligi üçin (D) harpyny düşürip aýdyp başlapdyrlar.

Ýüzärlik ençeme keseliň dermanydyr.

Bu barada uly alym Ibn Kaýýim el-Jewziýýe Zädul-Mead atly eseriniň, Pygamberimiziň hadyslaryndaky däri-dermanlar atly bölüminde belläp geçýär. Pygamberimiz (sallallahu aleýhi we sellem) ýüzärlik oty barada:

ماذا في الأمرين من الشفاء: الثفاء والصبر

(أخرجه أبو داود في مراسليه والبيهقي، ونقله عنهما السييوطي)

“Ýüzärlik we sabir otunda näçe şypa bar bilýärsiňizmi?” ²diýýär.

Hadysdaky sabir ösümligiň ady aloýdyr.

                             Ýüzärlik.                                                                                           Aloý (Sabir)

Ýüzärligiň saglyga peýdalaryndan käbirleri:

1-Tütedilen ýerden mör-möjekleri uzaklaşdyrýar, hapa we zyýanly yslaryň öňüni alýar.

2-Jynsy taýdan güýçlendirýär.

3-Iç agyrynyň, gurçuklaryň öňüni alýar.

4-Mör-möjek ýaly zäherli jandarlar çakanda ýüzärlik içilende zäheriň öňüni alýar.

5-Suw we duz bilen garyp ýasalan därisi çybanlara ýapylanda, çalt bişip ýarylmagyna sebäp bolýar.

6-Aýbaşy bozuklygy bolan zenanlarda aýbaşyň gelmegine peýadasy bardyr.

7-Içi ýumşadýar.

8-Birnäçe dänesi atylanda, içgeçmäniň öňüni alýar.

9-Kelle agyra peýdasy bar.

10-Saç dökülmeginiň öňüni alýar.

11- Ýüzärlikden ýasalan melhemiň guragra peýdasy bar.

Döwrümiziň tebipleri ýüzärlik, aloý ýaly otlardan dürli dermanlar ýasap lukmançylykda giňden ulanýarlar.