Allaha hamd, Pygamberimiz Muhammede salat we salam bolsun.

Sorag: Esselämu aleýkum. Mezheb barada düşündiräýseñiz? Mezhep tutmak bidgat ýa-da şirk diýýärler!? Ymam Ebu Hanifañ (rahimahullah) zamanyndaky mezhebi bilen hazirki biziñ zamanymyzdaky hanafi mezhebiniñ tapawudy näme? Diýjek bolýanym mezheb bozuldymy öñkisinden? Allah size gowuluk bersin we sizden razy bolsyn.

Jogap:

Waleýkum esseläm we rahmetullahi we barakatuh.

Mezhep tutmak bidgatam däl şirkem! Size mezhep tutmak bidgat ýa-da şirk diýýänler, bu gepi diýmek bilen özleriniñ nä derejede jähildiklerini görkezýärler. Çünki Yslam ylymlaryndan azajyk habary bolan kişi mezhep tutmak barada munuñ ýaly gürrüñler etmez!

Size ol kişilerden uzak durmagy maslahat berýäris!

Käbir ýerlerde mezhebe, aslynda mezhep Ymamynyñ fetwasynda bolmaýan zatlar ýöñkelýär. Mysal üçin günümizde özüniñ belli bir mezhebe uýýanlygyny aýdyp hakykatda bolsa, mezhepde ýok zatlary edýän ynsanlara duşmak bolýar. Şonuñ üçin hem mezhepde bar diýilýän zady kabul etmezden öñ, ol meseläni gowy edip gözlense we alymlardan ygtybarlymy ýa-da dälmi diýip, soralsa dogry bolar.

Mezhep tutmakda, alymlar tarapyndan ýazgarylýan zat, köre-körlik bilen mezhebi taklit etmek we mezhepde berlen fetwanyñ Kuran we Sünnetden deliline seretmezlik we ýalñyş ýerinde mezhep ymamyñ fetwasyny alyp Kuran we sünnete ýapyşmazlyk.

Dört mezhep Ymamlarynyñ hemmesi öz aýdan sözlerini we fetwalaryny köre-körlik bilen taklit etmekligi ýazgarandyrlar. We hökman Kuran we Sünnetden deliline seretmäge we iñ sahyhyny (dogrusyny) almagy ündändirler.

Sünnete eýermek barada mezhep ymamlarynyñ sözleri:

Ymam Ebu Hanifa (rahimehullah) şeýle diýendir: "Hadys sahyh bolsa, şol meniñ mezhebimdir." (Ibn Abidin "el-Haşiýe" 1/63)

Eger mezhebiñ beren fetwasy sahyh hadysa ters gelse, ol fetwa taşlanyp sahyh hadysa amal ediler we bu ýagdaýda ol kişiniñ mezhebi sahyh hadysyñ hökümini alar.

Ymam Ebu Hanifa (rahimehullah) başga ýerde şeýle diýendir: "Meniñ delilimi bilmezden bir kişiniñ meniñ garaýyşlarym bilen fetwa bermegi haramdyr." (Ibn Abdulberr / el-Intikä fi fedäili's-seläseti'l eimmetil-fukaha, sahypa 145)

Ymam Mälik (rahimehullah) şeýle diýendir: "Men bir ynsan: dogry aýdan ýerim bar ýalñyşýan ýerim hem bar. Meniñ fetwalaryma serediñ: Kuran we Sünnete laýyk gelýän ýerlerini alyñ, olara ters gelýän ýerlerini taşlañ." (Ibn Abdilberr / el-Jami / 2/32)

Mezhep ymamlarynyñ hemmesi köre-körlik bilen deliline seretmezden olary taklit etmekden ägä edip gidendirler.

Gynansakda musulmanlaryñ içinde mezhep meselesinde öte geçen ynsanlar Yslamda asly bolmaýan we mezhep ymamynyñ diýmedik zatlaryny orta atandyrlar. Olardan käbiri:

-Gabyrda sorag-jogap bolanda Robbiñ kim, Pygamberiñ kim we diniñ näme diýip soralandan soñra dördünji sorag höküminde mezhebiñ näme diýip, soralar.

-Hanafileriñ namaz okaýan metjidin-de şafigylar ýa-da başga mezhebiñ musulmanlary namaza durjak bolsa iñ yzda durmaly. Hatda käbirleri öte geçip ymam Hanafi bolsa, şafigylara oña uýmak bolmaz diýdiler.

-Öz mezhebiñden başga mezhepdäkilerden gyz almak bolýar emma gyz bermek bolmaýar.

Ýokarda ýazan mysallarymyz, köre-körlik bilen mezhebe uýýan kişileriñ toslamalaryndan käbiri.

Dini ylmy bolmaýan kişi belli bir mezhebe uýanda, mezhebiñ fetwalaryna seredip fetwalaryñ sahyhlygyny (dogrulygy) ýa-da däldigini we fetwañ hakykatdan hem mezhep ymamy tarapyndan aýdylandygyny ýa-da aýdylmadygyny gözläp, alym kişilere ýüz tutup öwrenmelidir. Haçanda mezhebiñ beren fetwasy Kurana we sahyh hadysa ters gelse, dogrusy bilen amal edilmelidir.

Çünki asly eýermeli zat Kuran-Kerim we Sahyh hadyslar ýagny Pygamberimiz sallallahu aleýhi we sellemiñ sünnetdir.

Allah Tagalaga hamd, Pygamberimiz Muhammede salawat we salam bolsun.